ЯРУУ НАЙРАГЧИЙН НЭРЭМЖИТ БОЛГОЖЭЭ

“Цэл залуу насныхаа гал дөлөөр бадарч

Сэтгэл зүрх хоёртоо шатаж явах үедээ

Чин сайхан амрагтаа хэлж үзээгүй мөртлөө

Чиний төлөө үхье гэж эх орондоо хэлсэн” хэмээх дөрвөн мөрт шүлгээрээ Монголын ард түмний сэтгэл зүрхэнд мөнхөрсөн Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт яруу найрагч зохиолч, Монгол улсын шатрын спортын ууган мастер агсан Цэрэндоржийн Цэдэнжавын мэндэлсний 100 жилийн ой өнгөрсөн онд тохиосон. Түүний суугуул нутаг Хэнтий аймгийн Батширээт сумын ИТХ, ЗДТГ-аас гаргасан саналын дагуу Хэнтий аймгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн хурлын 2014 оны нэгдүгээр сарын 5-ны тогтоолоор тус аймгийн Батширээт сумын соёлын төвийг Ц.Цэдэнжавын нэрэмжит  болгожээ.

                                                                                                                                Ц.ТҮМЭНБАЯР

Ц.ЦЭДЭНЖАВЫН НЭРЭМЖИТ ШАТРЫН ТЭМЦЭЭН БОЛНО

“Цэл зауу насныхаа гал дөлөөр бадарч

Сэтгэл зүох хоёртоо шатаж явах үедээ

Чин сайхан амрагтаа хэлж үзээгүй мөртлөө

Чиний төлөө үхье гэж эх орондоо хэлсэн” хэмээх алдарт дөрьөн мөрийг бичсэн Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт зохиолч, яруу найрагч, орчуулагч Ц.Цэдэнжавын мэндэлсний  100 жилийн ой энэ онд тохиож байгаа билээ.

ШҮЛЭГТ ЗОРИУЛСАН ХӨШӨӨ

Монголын шатрын спортын анхны мастер яруу найрагч Ц.Цэдэнжав агсаны дурсгалд зориулж түүний өссөн нутаг Хэнтий аймгийн Батширээт суманд алдарт дөрвөн мөрөөр нь 2012 онд суварган хөшөө босгосон юм. Хөшөөг Батширээт суманд амьдардаг дүү Гүрдорж нь хөрөнгө гаргаж босгосон билээ.

ЦЭДЭНЖАВ НЭГ Л СОНИН СОДОН ХҮН БАЙСААН

Манай хүүрнэлт зохиолын том төлөөлөгч, жүжгийн нэрт зохиолч, яруу найрагч, орчуулагч Цэдэндоржийн Цэдэнжав бол нээгдэж судлагдаагүй хэвээрээ байгаа зохиолчдын нэг. 1929 онд, зохиолчдын байгууллагын тулгыг тулж, түүний амьдралын галыг бадраасан буянтай буурлууд маань цөм бурханы оронд оджээ. Цэдэнжав эдгээр буурлуудийн хоёрдугаар үеийн төлөөлөгч болж манай утга зохиолд орж ирсэн хүн. Цэдэнжав, Буяннэмэх, Дамдинсүрэн гуай, Ренчин гуай, Ядамсүрэн, Ши.Аюуш, Санжид нарыг бүгдийг мэддэг, таньдаг, тэдний үед уран бүтээлээ эхлэж, тэдэнтэй үерхэж, заримтай нь маргаж, сайндаж, муудалцан шүлгээрээ “зодолдож” явсан хүн. Ер нь Цэдэнжав багаасаа туйлын сэргэлэн хурц, сав л хийвэл хүнтэй маргаж, юмны нарийн учир утгыг иш мадаггүй болгон олох гэж мэрийдэг байжээ.

БУУРАЛ ЦАРС ШИГ ӨВГӨН БАГШ МИНЬ

/Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт зохиолч, яруу найрагч Ц.Цэдэвжавын тухай турсамж/

-Миний өвөө ажаа гөрөөчин хүн байлаа. Би хожим өвөөгийнхөө гэгээн дурсгалд зориулж, “Ажаа”, “Нүгэлийн нүд” гэдэг өгүүллэг бичсэн юмсан. Өвөөгөө дурсах бүр:

“Цантын цагаан ууланд

Цасны будан цайрна.

Саравчлан харахад аглаг ой дүнхийж,

Цагаан дээлтэй гөрөөчин альхан талд нь яваа бол...” хэмээх дуу Цэдэнжав багштай минь хамт санаанд зурсхийн орж ирдэг юм. Яагаад гэвэл намайг зургаа, долоохон настай байхад радиогоор энэ дууг явахад өвөө маань “дуугий нь чангал” гэдэг байсан юм. Би өвөөгөөсөө “Яагаад өвөл анд явдаг юм бэ” гэж асуухад “Өвлөөр л ан хийдэг юм. Амьтны мөр өвөл цасан дээр тод үлддэг. Халуун намраар яваад бараг л хавар ирдэг юм шүү дээ. Тэгээд л намар, өвлийн хэдэн сар гэрийхэн нь аглаг ойг саравчлан хүлээдэг юм. Анчны амьдрал харагддаг дуу” гэж хэлж билээ. Өвөөгийн яриа, энэ дуу хоёр ихэр юм шиг. Бас надад хачин их гуниг төрүүлсэн юмдаг. Тэр үед ан гөрөөнд алс явсан өвөөгөө санахдаа, энэ дууг амандаа аялж, “Түмний нэг” кинон дээр Чинбатын уншдаг “Миний нутаг” шүлгийнх нь амин сүнс болсон:

“ЧИНИЙ ТӨЛӨӨ ҮХЬЕ” ГЭЖ ЭХ ОРОНДОО ХЭЛСЭН ЯРУУ НАЙРАГЧ

“Онц хилчин” яруу найрагчийн мэндэлсний 100 жилийн ойд

Эх орныхоо тухай дуулаагүй яруу найрагч нэг ч байхгүй. Гэвч хүн бүрийн сэтгэл зүрхэнд мөнхөд гэрэлтэх мөрүүдийг бичнэ гэдэг даанч бэрх. Тэгвэл

"Цэлмэг залуу насныхаа гал дөлөөр бадарч

Сэтгэл зүрх хоёртоо шатаж явах үедээ

Чин сайхан амрагтаа хэлж үзээгүй мөртлөө

Чиний төлөө үхье гэж эх орондоо хэлдэг” хэмээх дөрвөн мөрийг мэдэхгүй хүн Монголд байхгүй биз ээ. Эх орныхоо торгон хилийн манаанд зогссон эр цэргээр барахгүй монгол хүний сэтгэл зүрхэнд тангараг болж мөнхөрдөг энэхүү алдарт шүлгийг тэртээ 1949 онд ЦЭРЭНДОРЖИЙН ЦЭДЭНЖАВ багш бичсэн билээ.

Нэрт соён гэгээрүүлэгч Цэрэндоржийн Цэдэнжавын мэндэлсний 100 жилийн ойд зориулсан Эрдэм шинжилгээний бага хурал боллоо

 Өнөөдөр Хүүхдийн номын ордноо Д.Нацагдоржийн нэрэмжит зохиолч, орчуулагч,  нэрт соён гэгээрүүлэгч Цэрэндоржийн Цэдэнжавын мэндэлсний 100 жилийн ойд зориулсан Эрдэм шинжилгээний бага хурал боллоо.

Монголын Үндэсний Чөлөөт Зохиолчдын Холбоо, МУИС-ийн Улаанбаатар сургууль, Хүүхдийн номын ордон, Ц.Цэдэнжавын гэр бүл, үр хүүхэд, шавь нарынх нь хамтран зохион байгуулсан уг арга хэмжээнд Ардын уран зохиолч Ш.Сүрэнжав, Б.Бааст, доктор, профессор С.Байгалсайхан, МУСГЗ Д.Цэдэв, Ч.Дагвадорж, Ж.Саруулбуян, доктор Д.Сумьяа, А.Мөнх-Оргил, С.Хөвсгөл, Ц.Сүхбаатар, Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт нэрт зохиолч Х.Зандраабайдий, Д.Нацагдоржийн шагналт зохиолч Ц.Түмэнбаяр нарын зэрэг хэл шинжлэл, утга зохиолын судлал шүүмжлэлийн томоохон эрдэмтэд илтэл тавьж, уран бүтээлчид оролцож үг хэлсэн  юм.